Að segja sannleikann: „Við vælum pínu mikið í lúxuslandi“

Lukka segir mörgum bregða við að heyra þetta en mikilvægt sé að horfa til þess að allir á öllum aldri geti bætt heilsuna sína og þannig aukið líkurnar á lengri heilbrigðri ævi.

„Við eigum að taka ábyrgð á heilsunni okkar og stýra henni. Enda engin ástæða til þess að dauðinn sé að læðast að okkur fimmtán til tuttugu árum áður en við yfirgefum þessa jarðvist. Það geta allir alltaf bætt heilsuna okkar því sannleikurinn er sá að heilsan er að langmestu leyti í okkar eigin höndum.“

Í gær og í dag fjallar Atvinnulífið um þriðja æviskeiðið. Í gær var rætt við þríeykið sem stendur fyrir Magnavitanáminu fyrir fólk sem nálgast eða er komið á þriðja æviskeiðið. Næstu sunnudaga verður rætt við fólk sem hefur valið ólíkar leiðir á þriðja æviskeiðinu.

Heilsa er ekki bara heppni

Í janúar næstkomandi hefst Magnavitanám í Háskólanum í Reykjavík sem ætlað er fyrir fólk sem nálgast þriðja æviskeiðið eða er komið á það.

Námið er eins árs nám sem byggir á tíu mismunandi námskeiðum. Kennt er á þriðjudögum og er hvert námskeið í þrjá daga.

Innifalið er stöðutaka á heilsu, þoli og styrk í upphafi náms og í lok þess sem Greenfit sér um. Þá verður Lukka með ýmsa fræðslu fyrir nemendur enda segir Lukka mikilvægt að efla heilsulæsi hjá fólki. Sem rímar vel við þann texta á vefsíðu Greenfit þar sem segir: „Heilsa er ekki bara heppni.“

„Við getum stjórnað heilsunni eins og öllu öðru. Það sem við þurfum hins vegar að gera er að taka ábyrgð á okkar eigin heilsu,“ segir Lukka og bætir við:

„Ég er sjálf að verða 52 ára og upplifi mig kornunga. Fyrir mér er þriðja æviskeiðið því tímabil til að hlakka til. Hvernig sem við kjósum að verja tímanum þegar að þessu tímabili kemur þá er grunnundirstaðan alltaf að við séum heilbrigð og við góða líkamlega og andlega heilsu.“

Lukka segir að auðvitað eigi það sama við um heilsuna eins og allt annað:

Við getum öll lent í óvæntum áföllum. En að öðru leyti sé gott fyrir fólk að hugsa um heilsuna eins og það hugsar um aðra hluti.

„Við erum svo vel upplýst um allt. Hvað við erum með í laun, hver eignastaðan okkar er eða í hvað stefnir með fjárhagsstöðuna á efri árum. Það sama ætti að gilda um heilsuna. En þar eru margir í myrkrinu og átta sig ekki á að við þurfum að þekkja lykiltölur heilsunnar ekki síður en fjárhagsins.“

Og það er aldrei of seint að byrja:

Til dæmis var 91 árs gömul kona hjá okkur um daginn. 

Hún mældist við frábæra heilsu og var sjálf að koma til okkar vegna þess að hún var að setja sér markmið fyrir næstu fimm árin.“

Ekkert gagn af því að sópa sannleikanum undir teppið

Lukka segist sjálf mjög heilluð af þeirri hugmyndafræði sem Magnavitasamfélagið byggir á, þar sem markmiðið er að efla og byggja upp fólk sem er að nálgast eða á þriðja æviskeiði.

Við plönum mjög mikið fram í tímann; til dæmis að gifta okkur, í hverju við viljum mennta okkur, barneignir, við hvað við viljum starfa og svo framvegis. 

En síðan þegar kemur að þriðja æviskeiðinu myndast tómarúm sem þó hljómar furðulega þegar þriðjungur af ævinni er eftir. Tímabil sem getur verið svo frábært uppskerutímabil ef við erum við góða heilsu.“

Þá segir hún Magnavitanámið falla vel að þeim markmiðum og gildum sem Greenfit vinnur almennt að.

„Yfirlýst markmið hjá okkur í Greenfit og í þessu námi er að brúa bilið á milli heilbrigðrar ævi og ævilengdar. Við erum að verða langlífari og það er svo mikilvægt að huga að undirstöðunum og hvernig við ætlum að skipuleggja þetta þriðja æviskeið.

Vandamálið sé hins vegar að huga ekki að undirstöðunum fyrr og þá helst alla ævi.

„Það er eins með heilsuna og svo margt annað í lífinu að þar gildir orðatiltækið „Við uppskerum því sem við sáum.“ Enda eru engin lögmál sem segja að heilsan verði verri með hækkandi aldri. Fólk er að bæta heilsu, úthald og margt fleira fram eftir öllum aldri. Og þótt eitthvað kæmi upp þá gildir það sama með heilsuna og áföll af öðrum toga, til dæmis fjárhagsstöðu: Því betri sem undirstöðurnar eru, því betur erum við í stakk búin til að takast á við hið óvænta.“

Hér segir hún þó aðeins vanta upp á heiðarleikann í orðfærinu.

Við tölum mikið um lífstílssjúkdóma, ósmitbæra sjúkdóma og alls kyns fleira í þessum dúr. En við megum ekki haga orðfærinu okkar þannig að það fari að fría okkur frá sannleikanum. 

Því staðreyndin er sú að við þurfum að taka meiri ábyrgð á okkar eigin heilsu. 

Að sópa sannleikanum undir teppið gerir ekkert gagn, hann kemur þá bara í ljós síðar.“

Viltu verða hress 100 ára?

Á vefsíðu Greenfit segir:

Okkar markmið er að bæta heilsulæsi, vinna í forvörnum og fræðslu og hjálpa Íslendingum að verða heilbrigðasta þjóð í heimi.

Vilt þú vera hress hundrað ára?

Og þótt heilsubrestir séu oft aldurstengdir segist Lukka sjálf hafa meiri áhyggjur af unga fólkinu en því eldra.

„Þegar tölfræðin er skoðuð erum við nálægt Ameríkönunum. Í dag erum við fast á hælum þeirra en við munum ná þeim því staðan á börnum og ungmennum á Íslandi er bara engan veginn nógu góð.“

Ertu þá að tala um ofþyngd?

„Nei alls ekki bara ofþyngd því ofþyngd er bara ein birtingarmyndin sem við erum að sjá.“

Þá segir Lukka hraðar breytingar í samfélaginu svo miklar að fólk átti sig ekki endilega á því hvaða áhrif breytingarnar hafa.

„Foreldrar eru kannski með samviskubit yfir því að vera reka börnin út að leika því staðreyndin er auðvitað sú að börn í dag er sú kynslóð sem er að alast upp með tækninni. Að því leytinu til er staða fólks á miðjum aldri betri en þeirrar kynslóðar sem nú er að vaxa úr grasi. Þess vegna þurfa foreldrar að vera meðvitaðir um það að ef krakkarnir eru lítið úti fyrir þarf þó alla vega að passa vel upp á að þau séu að taka D-vítamín.“

En nú er staðan til dæmis mun betri á Norðurlöndunum en hér, hvað heldur þú að valdi því?

Ég get alveg svarað því í einu orði og það er með orðinu Ofgnótt. 

Við vælum pínu mikið í lúxuslandi þar sem helsta áskorunin felst í að kunna okkur hóf. 

Því hér þurfa fæstir að hafa mikið fyrir því að eiga ofan í sig, en við erum hömlulaus og afleiðingin af því er versnandi heilsa yngri kynslóða.“

Að þessu sögðu segir Lukka því stöðuna nokkuð góða hjá þeim markópi sem Magnavitanámið.

„Kynslóðin sem er að nálgast þriðja æviskeiðið hefur ágætis tækifæri til þess að verða 100 ára. Ég er hins vegar ekki eins bjartsýn á að sú kynslóð komist á hjúkrunarheimili því ef við höldum áfram á sömu braut eru allar líkur á því að brátt fari að vanta fólk í öll störf því sístækkandi hópur glímir við heilsuleysi.“

Þá segir hún reynslu Greenfit vera að konur séu mun meðvitaðari um heilsu en karlmenn.

„Við fáum oft til okkar hjón og þá er það áberandi að komurnar eru oft vegna þess að það er konan sem er að leiða þá heimsókn. Og oft fylgja með upplýsingar frá körlunum að konurnar séu alltaf að segja þeim að taka þetta eða gera hitt til að huga betur að heilsunni. Það er kannski ákveðið samhengi í þessu og þeirri staðreynd að konur lifa að meðaltali þremur árum lengur en karlmenn.“

Lukka segir mælingar á lífgildum líka oft leiða í ljós að vandinn er ekkert endilega mikill.

„Fólk kemur kannski til okkar og segist hafa glímt við ofþreytu og verki í tíu ár. Síðan kemur bara í ljós að það er við hestaheilsu en vantar bara járn. Stundum er því ósköp einfalt að laga hlutina og upplifa betri líðan og meiri lífsgæði.“

Þetta sé auðvitað einfalt dæmi en aðalmálið sé að það að vera upplýstur um lífgildin sín geri fólki alltaf auðveldara með að setja sér markmið um framhaldið. Og þar sé aldrei of seint að byrja.

„Sjáum nú síðustu myndbirtinguna af Elísabetu Bretadrottningu áður en hún lést. Þar sem hún er þremur dögum áður en hún dó standandi við hlið forsætisráðherra, sem reyndar var nú ekki lengi í embætti. Síðan dó hún, þótt eflaust megi ekki tala mikið um dauðann.

En svona á hann nú samt að vera. Við eigum að stefna að því að vera hress og heilbrigð fram til dauðadags og gera allt sem okkur langar til. Drekka rauðvín með vinkonu eða fara á skíði ef því er að skipta. En deyja síðan háhöldruð og helst án þess að hafa búið við þá lífsskerðingu að vera veik og með verki í mörg ár eða jafnvel áratugi á undan.“