Það er stórt orð Hákot

í janúar árið 2005 birti Fréttablaðið forsíðufrásögn með þriggja dálka fyrirsögn. Þar var greint frá fréttatilkynningu Baugs um að skattayfirvöld hefðu endurálagt skatta á fyrirtækið. Endurálagningin nam 464 milljónum króna. Jafnframt var greint frá yfirlýsingu stjórnarformanns Baugs um að skjóta ákvörðuninni til yfirskattanefndar.

Um miðjan mars síðastliðinn birti Fréttablaðið eindálka frétt á innsíðu. þar var greint frá svari dómsmálaráðherra við fyrirspurn nokkurra þingmanna um kostnað við rannsókn Baugsmálsins. Fyrirspurn þingmannanna þótti ekki gefa tilefni til stórrar frásagnar. Fyrir þá sök var aðeins greint frá helstu atriðum í svarinu. Þannig var sleppt tilvísun ráðherrans í tveggja ára gamla fréttatilkynningu frá Baugi um endurálagninguna.

Þessi eindálka frétt varð Matthíasi Johannessen tilefni til útleggingar í Lesbók Morgunblaðsins liðinn laugardag. Þar segir: „Þó verð ég að benda á klaufalega ritskoðun sem stingur í augu: Þegar blaðið sagði frá svari Björns Bjarnasonar undir fyrirsögninni „Sérstakur saksóknari kostar 34,5 milljónir" og tíundar kostnað við málareksturinn, minnist það ekki einu orði á tekjur ríkissjóðs af rannsókninni og sleppir öllum óþægindum í tengslum við skattamöndlið. Sem sagt hlífð við eigendur!"

Með öðrum orðum: Hér er tilgreint sem dæmi um klaufalega ritskoðun til hlífðar eigendum Baugs þegar í stuttum útdrætti úr svari ráðherra er sleppt tilvitnun hans í fréttatilkynningu frá þeim mönnum sjálfum sem að því fyrirtæki standa. Þetta er aukheldur staðhæft þó að áður hafi verið greint frá fréttatilkynningunni með áberandi hætti.

Það er stórt orð Hákot. Ritskoðun er líka stórt orð. Notkun þess getur verið beitt og haft afleiðingar ef hún er á rökum reist. Gálaus og röksemdalaus notkun hugtaksins er ekki heldur laus við alla alvöru. Þannig er það býsna alvarleg ásökun í garð blaðamanna að halda því fram að þeir hafi undirgengist ritskoðun til þess að hlífa stærsta minnihlutanum í röðum útgefenda við umræðum um meint skattamöndl. Slík ásökun er engu minni né sakleysislegri þótt við hana sé skeytt áliti um klaufaskap.

Rökræða má hvort betur hefði farið á í þessu tilviki að birta svar ráðherrans óstytt, jafnvel kalla eftir áliti fyrirspyrjenda og hugsanlega fá umsögn skattyfirvalda um lögreglurannsóknina. Um það geta menn haft skiptar skoðanir. Ásökun um ritskoðun í þessu samhengi er hins vegar líkust því að spunninn sé skáldskaparvefur úr andrúmi einhverrar Hriflungatíðar.

Með góðu móti hefði mátt leggja út af þessari litlu frétt á þann veg að almennt væri ámælislaus blaðamennska að setja í eindálk fréttir af því þegar þingmenn reyndu með fyrirspurnum að gera mikið úr litlu efni. Þegar þannig stæði á gilti að greina frá kjarnanum í svörum við því sem spurt var um og komast hjá endurtekningum.

Orð Matthíasar Johannessen eru þung á metaskálum samtíðar og sögu. Feli þau í sér tilhæfulausar ásakanir verður ekki undan því vikist að andmæla þeim. Sams konar ásakanir úr penna þeirra sem eru lítilla sanda og sæva hafa ekki þótt svara verðar. Þær eru sjálfkrafa marklausar.