Lífshættulegur farsi

Kvikmyndir

The death of Stalin

HHHHH

Leikstjóri: Armando Iannucci

Aðalhlutverk: Steve Buscemi, Simon Russell Beale, Jeffrey Tambor

Sovétríkin undir ógnarstjórn Stalíns voru ekkert sérstaklega góður staður að vera á. Ofsóknarbrjálæðið var fullkomið. Fólk var látið hverfa í Gúlagið, var handtekið fyrirvaralaust, pyntað og drepið. Allt í flöktandi takti við geðsveiflur einræðisherrans ógurlega.

Enginn var öruggur. Ekki einu sinni nánustu samverkamenn Stalíns. Sá sem var í náðinni í gær gæti hæglega verið drepinn í dag. Almenningur skrimti við sult og seyru í stöðugum ótta um að gera eitthvað rangt, segja eitthvað rangt, hugsa eitthvað rangt.

Lífið hékk á þessum bláþræði og hver sem er, nágranni, maki, vinur, gat verið njósnari með sperrt eyru tilbúinn að klaga minnstu yfirsjón eða mismæli. Þessi taugaveiklun litaði einnig daglegt líf karldurganna í æðsta ráði Stalíns. Titrandi stíga þeir línudansinn í kringum dyntina í leiðtoganum. Eitt feilspor getur kostað þá lífið.

Þessi litla klíka fer í algert fár þegar Stalín geispar golunni 1953 og þá upphefst farsakenndur darraðardans undirferlis, flokkadrátta og skuggalegs ráðabruggs þar sem allir vilja skúrkarnir vitaskuld taka sess Stalíns.

En refskákin snýst þó um annað og meira en valdagræðgi þar sem þeim er öllum ljóst að ekki komist allir lifandi frá eftirköstum dauða Stalíns.

Þessir vafasömu heiðursmenn eru allir þekkt nöfn úr sögu Sovétríkjanna og 20. aldarinnar almennt; Lavrenti Bería, Georgí Malenkov, Vjatsjeslav Molotov og síðast en ekki síst Níkíta Khrústsjov.

Kolsvartur húmor

The Death of Stalin er þvottekta farsi og húmorinn eðlilega kolsvartur. Snilld handritshöfundarins og leikstjórans, Armando Iannucci, felst einmitt í því hvernig honum tekst að töfra fram drepfyndinn og galsafenginn farsa í Moskvu 1953 með öllum þeim ömurleika og feigð sem þar sveif yfir vötnum.

Samtölin eru ofboðslega vel skrifuð og flæða áfram eins og straumhart fljót í spriklandi margræðni sinni og kaldhæðni. Þessum frábæra texta skilar síðan pottþéttur leikhópur óaðfinnanlega.

Bería, yfirmaður leyniþjónustunnar, og Khrústsjov eru frekastir til fjörsins og skylmingar þeirra eru þungamiðja myndarinnar. Öndvegisleikararnir Steve Buscemi og Simon Russell Beale fara með himinskautum í hlutverkum þessara fláráðu en átakanlega kómísku illmenna.

Bería er sýnu verstur í þessu kommúnistagengi, sadískur nauðgari og barnaníðingur, á meðan Khrústsjov kemur fyrir sem hallærislegur bullukollur og slímugur snákur. Russell Beale er dásamlegur Bería og Buscemi alveg meiriháttar Khrústsjov og samleikur þeirra tveggja er unun á að horfa.

Adrian McLoughlin er bráðfyndinn Stalín, Jeffrey Tambor mergsýgur rullu hins hégómlega hryggleysingja Georgís Malenkov sem er næstráðandi Stalíns. Michael Palin leikur sér að því að túlka Vjatsj­eslav Molotov og einhvern veginn er mjög viðeigandi að þessi gamli Monty Python-grínari láti til sín taka þar sem kolrugluð atburðarásin og andrúmið í myndinni minnir á köflum á Monty Python-skets.

Andrea Riseborough og Rupert Friend eru bráðskemmtileg og harmræn í hlutverkum Svetlönu og Vasílí, barna harðstjórans. Olga Kurylenko er beitt og tignarleg í hlutverki píanóleikarans Mariu Júdínu, mikilvægs tannhjóls í atburðarásinni.

Sá öflugi leikari Jason Isaacs, Lucious Malfoy í Harry Potter, trommar síðan upp sem alger senuþjófur í hlutverki Zhúkovs, yfirhershöfðingja Rauða hersins. Sá er heldur betur hreðjamikill, með brjóstið þakið orðum og glingri að hætti þeirra í Sovét.

The Death of Stalin lætur því miður ekki mikið yfir sér og hætt er við að hún fljúgi undir radar í Háskólabíói og Borgarbíói. Hún er nú samt mynd sem engir unnendur góðra gamanmynda mega missa af og enn síður áhugafólk um sögu 20. aldarinnar og Sovétríkjanna.

Þórarinn Þórarinsson

Niðurstaða: Þessi mynd er eins og vel skorinn demantur. Gráglettinn og léttleikandi farsi um ömurlegt tímabil á síðustu öld. Veisla fyrir unnendur góðra bíómynda og áhugafólk um sögu Sovétríkjanna.