Komnar með leiklistarbakteríu

Bíómyndin Tryggð fjallar um sambúð þriggja kvenna og menningarárekstra þeirra á milli. Enid Mbabazi og Claire Harpa Kristinsdóttir leika mæðgur frá Úganda og eru sjálfar þaðan.

Enid Mbabazi og Claire Harpa Kristinsdóttir hlýja sér á kaffihúsi í miðborginni á köldum og dimmum vetrardegi. Enid er komin þrjátíu og átta vikur á leið en átti samt ekki í neinum vandræðum með að ganga á glerhálum götum borgarinnar. Hún kann ekki illa við kulda og rok. „Ég er eins og innfædd, kann rétta göngulagið,“ segir hún og brosir breitt. Enid hefur búið á Íslandi í áratug. Hún fluttist hingað til lands frá Úganda í nóvember árið 2007. Claire Harpa á íslenskan föður en móðir hennar er frá Úganda. Hún segist líka vera spennt fyrir vetrinum og segir vanta almennilegan snjó. „Það mætti vera meiri snjór,“ segir hún og fær sér sopa af heitu kakói með rjóma.

„Ég hafði aldrei séð snjó áður þegar ég kom hingað fyrst. Bara í sjónvarpinu,“ segir Enid. „Mér finnst veturinn fallegur, ég er hrifin af honum,“ segir hún.  

Enid og Claire Harpa fara með stór hlutverk í nýrri íslenskri kvikmynd sem verður frumsýnd 1. febrúar. Tryggð fjallar um sambúð þriggja kvenna og menningarárekstra á milli þeirra. Enid leikur einstæða móður, Abebu, sem leitar að betra lífi og Claire Harpa leikur dóttur hennar, Lunu. Elma Lísa Gunnarsdóttir fer með aðalhlutverk í myndinni sem byggð er á skáldsögu Auðar Jónsdóttur, Tryggðarpanti, sem tilnefnd var til Íslensku bókmenntaverðlaunanna í flokki fagurbókmennta árið 2006. Leikstjóri myndarinnar er Ásthildur Kjartansdóttir og er Tryggð fyrsta kvikmynd hennar í fullri lengd.

Vann baki brotnu

Enid kom til Íslands í leit að betra lífi. Hún skildi tveggja ára dóttur sína eftir hjá móður sinni og systkinum í Úganda. Hún hafði misst eiginmann sinn í bílslysi og fann enga atvinnu í heimalandinu þrátt fyrir góða menntun í viðskiptafræði.

„Pabbi Patience var dáinn, ég fann enga vinnu og gat ekki haft í okkur og á. Lífið var ekki gott í Úganda og ég ákvað að ég skyldi finna betra líf fyrir mig og hana. Hér bjó ættingi okkar og bauð mér að koma til sín sem ég þáði,“ segir Enid.

Enid vann baki brotnu frá því hún kom til landsins. Hún bar út Morgun­blaðið. Vaknaði klukkan fimm á morgnana til að bera út blöð. Hún vann í verslunum og þreif heimili og skrifstofur. Hún var jafnan í tveimur til þremur störfum. „Ég tók öllu sem bauðst því hugurinn og hjartað var hjá Patience. Svo kom efnahagshrunið. Það tók mig smá stund að skilja hvað var að gerast. Ég var alltaf að senda peninga heim til Úganda og tók eftir því að krónan keypti sífellt færri úganska skildinga. En við erum svo sem öllu vön því að í Úganda má segja að sé hrun á hverjum degi,“ segir Enid.

Þrifin vanþakklátt starf

„Ég, eins og margir innflytjendur, tók öll þau störf sem mér buðust eins lengi og það var löglegt. Ég bý á Seltjarnarnesi og lærði á veðrið þegar ég bar út blöðin. Í hálku, roki og myrkri. Á Nesinu er alltaf rok,“ segir hún og skellir upp úr.

„En það er bara frábært. Ég var hæstánægð með starfið. Ég fór svo að þrífa heimili fólks. Ég hugsaði ekki mikið um það að ég væri ekki að nýta menntun mína. Tilgangur minn var að vinna og fá borgað og senda peninga til Patience,“ leggur Enid áherslu á.

Hún segir konur af erlendum uppruna sem flytja hingað til lands í erfiðri stöðu. Fyrir þrifin fékk hún greiddar um 2.000 krónur á tímann. „Ég þreif fyrir fólk sem bjó í stórum húsum. Ég var ef til vill þrjá klukkutíma að þrífa stórt hús. Seinna þreif ég skrifstofur hjá stóru fyrirtæki og fékk svipað greitt. Ég þurfti þá líka að ferðast á milli staða með strætó. Að þrífa er erfitt starf og innflytjendur sem sinna því verða stundum fyrir því að það er litið niður á þá,“ segir Enid sem segist þó ekki hafa orðið fyrir kynþáttafordómum vegna húðlitar síns og uppruna.

„Ég er þannig gerð að ég er á verði fyrir því og myndi svara fullum hálsi. Langflestir Íslendingar eru einfaldlega frábært fólk,“ segir Enid.

Leikkonudraumar

Enid fékk Patience til Íslands árið 2010. Hún á einnig tveggja ára dóttur, Ísabellu, með núverandi eiginmanni sínum, Róberti Árna Halldórssyni. Þau eiga von á syni innan skamms.

„Mér finnst gott að ala upp börnin mín hér. Ég held að Ísland sé einn besti staður fyrir börn að alast upp á,“ segir hún og strýkur yfir bumbuna.

Claire, hvað finnst þér?

„Mér finnst það bara fínt. Ég hef komið tvisvar til Úganda en ég man ekki eftir því. Fólki er alveg sama hvaðan ég er. Það er ekki forvitið um það. Ég er eiginlega aldrei spurð, segir hún.

Claire er spennt fyrir því að sjá afraksturinn og segist eiga sér draum um að verða leikkona í framtíðinni.

„Þetta er í fyrsta skipti sem ég leik í kvikmynd, mig langar til þess að verða leikkona og leika í fleiri kvikmyndum. En mig langar líka að verða söngkona og dansari. Ég er að æfa söng og leiklist í Borgarleikhúsinu og bráðum fer ég aftur að æfa dans,“ segir hún og hefur augljóslega nóg fyrir stafni. „Þetta eru áhugamálin mín, mig langar til að starfa við þau í framtíðinni.“

Enid segist alltaf hafa haft áhuga á leiklist. „Ég tók þátt í uppfærslu á leikritum í skóla í Úganda en gafst aldrei tækifæri til að leika í kvikmynd. „Ég sá auglýsingu á Facebook þar sem var verið að leita að konum af erlendum uppruna til að leika í kvikmynd. Ég hugsaði með mér að ég hefði engu að tapa. Kannski ætti ég möguleika. Þegar ég mætti í prufuna þá voru þar ótal konur. Það sóttu um fimmtíu konur um hlutverkið. Mér féllust hendur. Þau ættu ekki eftir að velja mig, konu með enga reynslu. En svo fékk ég símtal,“ segir Enid og segist hafa orðið himinlifandi þegar hún frétti að hún hefði orðið fyrir valinu.

„Það er margt líkt með mér og aðalsöguhetjunni sem er líka frá Úganda og í sporum einstæðrar móður sem þarf að bjarga sér. Nema að hún er ekki með dvalarleyfi og því í enn verri stöðu en ég var í á sínum tíma. Eins og ég vill Abebe betra líf fyrir sig og dóttur sína.“

Myndi ekki vilja skipta

Á Íslandi eru rúmlega fjörutíu manns aðfluttir frá Úganda. „Við þekkjumst mörg og hittumst reglulega, til dæmis þegar einhver á afmæli eða heldur innflutningsboð. Ég hef líka á þeim árum sem ég hef búið hér kynnst mörgum konum af erlendum uppruna, staða margra þeirra er slæm og ótrygg. Eins og fjallað er um í Tryggð,“ segir Enid.

„Innflytjendur eiga oft erfitt uppdráttar og eiga sérstaklega erfitt með að fá gott starf í samræmi við menntun. Fólk þarf að byrja á botninum. Það þarf í raun að byggja líf sitt frá grunni. Það sem þú gerðir í ættlandinu verður oft einskis virði. Þú verður líka að geta talað góða íslensku. Ef þú getur það ekki þá getur þú farið í skóla en þar er allt líka á íslensku. Tækifærin til að læra eru takmörkuð. Þetta er ekki auðvelt en ég er samt svo hamingjusöm með mitt hlutskipti og myndi ekki vilja breyta neinu. Ég starfa sem skólaliði í Álftamýrarskóla og vinn þar með góðu fólki. Framtíðin er björt. Ég horfi reglulega til baka og hugsa um aðstæðurnar sem ég kem úr. Þótt það sé kalt þá myndi ég ekki vilja skipta. Að vera í sólskini og eiga ekki mat, hafa engin tækifæri til atvinnu, að hafa ekki aðgang að heilbrigðiskerfi.  Hér á ég val. Og nú hef ég leikið í kvikmynd! Þvílíkt ævintýri. Ég er svo þakklát fyrir tækifærið,“ segir hún.

Myndin var tekin upp í árslok 2017 svo Enid og Claire eru báðar spenntar að horfa á hana. „Við stefnum á að horfa á hana í lok janúar,“ segir Enid og Claire segist einnig hlakka mikið til.