Endurvinna 85% af bifreiðum með því að endurnýta varahluti og selja

„Í dag náum við hjá Netpörtum að endurvinna um það bil 85% af bílnum með því að endurnýta varahluti fyrir bíla sem enn eru í notkun og setja afgang í endurvinnslu brotajárns, gúmmís og fleira, samkvæmt stöðlum, lögum og reglum. Ég held að þessi staðreynd komi fólki á óvart,“ segir Aðalheiður Jacobsen eigandi fyrirtækisins Netpartar ehf. Fyrirtækið hlaut vottað umhverfisstjórnunarkerfi árið 2016 og er eina umhverfisvottaða endurvinnsla bifreiða á Íslandi. „Ímynd bílapartasölunnar hefur ekki verið svo góð í gegnum tíðina, en þar sem við erum bæði með umhverfisvottunina og með gæðavottun á sölu og þjónustu í kringum notaða varahluti, þá getum við ábyrgst rekjanleika og ásigkomulag til upprunabifreiðar,“ segir Aðalheiður og bætir við: „Viðskiptavinir okkar geta treyst því úr hvaða bíl varahluturinn kemur og passi hann ekki í þeirra bíl þá bjóðum við endurgreiðslu.“

Netpartar ehf. er eitt þeirra fyrirtækja sem stofnað var fljótlega eftir bankahrun, eða árið 2009. Hjá fyrirtækinu starfa nú átta starfsmenn en Netpartar er staðsett nálægt Selfossi.

„Það tekur einn starfsmann, einn til tvo daga að rífa bíl, flokka og merkja varahluti og koma fyrir á lager, en í gegnum fyrirtækið fara rúmlega 300 bílar á ári til niðurrifs,“ segir Aðalheiður. Hún segir Íslendinga nokkuð meðvitaða um nauðsyn endurnýtingu og endurvinnslu en fæstir huga þó að því hvað verður um bílinn þegar hann er seldur eða lendir í tjóni.

Við sjáum kannski fyrir okkur heilu portin með ónýtum bílum og einhver fer um og kippir einhverjum nýtilegum varahlutum úr þeim og vonar að það passi bara í næsta bíl. Svo heldur bíllinn bara áfram að eyðileggjast,“ 

segir Aðalheiður sem bendir á að úr sér genginn bíll getur verið mikil umhverfismengun ef ekki er vel að hugað. Í honum eru enn alls kyns spilliefni eins og olía, bensín, kælivökvi og fleira. Þá segir hún mikilvægt að taka bíl til niðurrifs með umhverfisvænum hætti þannig að bæði sé hægt sé að endurnýta varahluti úr honum og tryggja réttan farveg fyrir annað hráefni.

Aðalheiður segist ánægð með að vera kominn með 85% nýtingarhlutfall bifreiðar en markmiðið er þó að ná endurnýtingunni í 95%, en það er sama markmið og Evrópusambandið hefur sett. Þá segir hún enn nokkuð langt í land með varahluti.

„Varðandi varahluti, þá stendur notkun íslenskra bifreiðaeigenda á notuðum varahlutum í um 3-4%. Í Svíþjóð er almenn notkun notaðra varahluta í bifreiðar um 15% og stefna sett á 20%,“ segir Aðalheiður.

Aðalheiður segir að umhverfisvænni bílum fari fjölgandi á götunni. Þetta séu bílar sem mikilvægt sé að viðhalda vel en eins eldri bílum sem enn eru í umferð. Því betur sem staðið er að þessu, því minni þörf verður á framleiðslu nýrri varahluta.

„Sennilega sækir fólk frekar í ódýrari kost eins og notaða varahluti þegar harðnar í ári, en notaður varahlutur hjá Netpörtum er alltaf 50% ódýrari en nýr og í mörgu tilfellum mun ódýrari en það,“ segir Aðalheiður. Þá segir hún oft betra að nota rekjanlega og upprunalega varahluti því það að eltast við lægstu verðin sé ekki alltaf af hinu góða. 

Alltof oft er verið að kaupa nýja svokallaða universal varahluti frá Kína jafnvel, sem svo passa ekki þrátt fyrir allt. Þá átta margir sig ekki á því að það getur líka verið dýrara þegar uppi er staðið og klárt óumhverfisvænna, þar sem verið að fljúga með hlutinn þvert yfir hnöttinn,“ 

segir Aðalheiður.

Nýsköpun og norrænt samstarf

Athygli vekur að hjá Netpörtum þarf ekki að greiða fyrir skil á rafhlöðum. Aðalheiður segir þetta meðvitaða ákvörðun enda telji hún fyrirkomulagið eiga eftir að breytast á Íslandi.

„Þessar rafhlöður eru þannig úr garði gerðar að þær eiga eftir allt að 80% af afkastagetu þrátt fyrir að geta ekki þjónað rafbílnum meira. Nú kostar það rafmagnsbílaeigendur um 250 þúsund krónur að skila slíkri rafhlöðu inn til endurvinnslu,“ segir Aðalheiður.

Aðalheiður segir fyrirtækið hafa talað fyrir bættu regluumhverfi um rafmagnsbatterí, enn sem komið er sé það of lítið á Íslandi . 

Þá gerði fyrirtækið samning nýverið við nýsköpunarfyrirtækið Icewind sem fékk samþykktan styrk frá Tækniþróunarsjóði til að hanna búnað sem hleður rafhlöðu niður í 30% hleðslu og undirbýr hana fyrir geymslu. Markmiðið með þessu er að tryggja að rafhlaðan geymist með öruggum hætti og án þess að hún skemmist, þar til henni er fundinn réttur farvegur.

„Icewind vinnur að tækni sem byggir á því að litlar vindmyllur framleiða rafmagns sem hlaðið er niður á þessar rafhlöður og þjóna svo allskonar verkefnum sem þurfa rafmagn á afskekktum eða óaðgengilegum stöðum og jafnvel sumarbústaði. Erlendis hafa slíkar rafhlöður verið nýttar til að ljósknýja heilu fótboltavellina,“ segir Aðalheiður og bætir við: „Í þessu sambandi bauðst okkur að taka þátt í nýju og spennandi samnorrænu verkefni sem kallast PROACTIVE, en verkefnið snýst um að bæta ferlið við meðhöndlun rafhlaðna úr rafbílum á Norðurlöndunum. Þetta er tveggja ára verkefni sem hófst núna í ágúst, stýrt af sænskum aðila og fjármagnað af Nordic Innovation.“

Að sögn Aðalheiðar felur samstarfsverkefnið það markmið í sér að finna skilvirkt og öruggt ferli sem leiðir til réttrar meðhöndunar á endurhlaðanlegum raflöðum á Norðurlöndum, með áherslu á Ísland, Færeyjar og Grænland. „Umfang þessa verkefnis mun fela í sér söfnun, pökkun og formeðhöndlun rafhlaðna úr rafbílum, þróun leiðbeininga fyrir þá vinnu og þjálfun. Langtímamarkmið þessa verkefnis tengist orkuskiptum í bílaiðnaðinum og að gera alla meðhöndlun rafbílabattería sjálfbæra áður en orkuskiptin verða, svo til mikils er að vinna,“ segir Aðalheiður.

Verkefninu er því ætlað að styrkja uppbyggingu á iðnaðinum í kringum meðhöndlun á slíkum rafhlöðum á Norðurlöndunum og nýta þá þekkingu sem hlýst sem viðmið fyrir það sama í Evrópulöndunum.

Aðalheiður segir ávinning af umhverfisvænni endurvinnslu bifreiða fara saman við efnahagslegan ávinning, Nefnir hún sem dæmi að í Finnlandi hafi það verið reiknað út að tryggingafélög þar í landi hafi getað lækkað kostnað við varahlutakaup um 20% með því að kaupa notaða og rekjanlega varahluti í tjónabíla. Flest hver starfa þau svo eftir stefnu um samfélagslega ábyrgð. ,,Þetta er skýrt dæmi um betri business að mínu mati og mjög samfélagslega ábyrgt sem gerir þetta enn betra,“ segir Aðalheiður.

Hún segist reyndar þeirrar skoðunar að viðhorf til rekstrar sé að breytast. „Hingað til hefur tilgangur í rekstri fyrirtækja verið að hámarka hagnað til hluthafa, en í seinni tíð hefur áherslan verið að breytast í þá veru að, jú við ætlum að skila góðri rekstrarafkomu, en ekki á kostnað umhverfisins eða samfélagsins sem við búum í. 

Rekstur sem ekki er ábyrgur í umhverfismálum eða hefur tileinkað sér samfélagslega ábyrgð er ekki ásættanlegur til framtíðar og mun heldur ekki lifa af í samkeppni framtíðarinnar,“ 

segir Aðalheiður.