Samdi við lána­­drottna bróður síns sem vildi hætta í neyslu

Daníel Arnari Magnússyni, bróður Gísla, rann þá blóðið til skyldunnar og tók það upp á sína arma að semja við kröfuhafa og hjálpa bróður sínum úr skuldafangelsinu. Reyndist það mikið gæfuspor og er fjárhagsstaða Gísla mun betri í dag. Daníel og Gísli voru gestir Gunnars Dofra Ólafssonar í hlaðvarpinu Leitinni að peningunum. 

Náði botninum þegar hann bjó í bílnum sínum

Bræðurnir segja að vandamál Gísla hafi ekki einungis tengst vímuefnum heldur hafi hann einnig þurft að glíma við önnur undirliggjandi vandamál. Báðir eru þeir greindir með ADHD sem þeir telja að hafi haft mikil áhrif á hvaða leið Gísli fór í lífinu en ekki var brugðist við greiningunni fyrr en á fullorðinsárum.

Á meðan Gísli var í óreglu var ekki síður óregla á fjármálunum og var á tímabili allt líf hans tekið að láni.

Botninum var náð þegar Gísli bjó í bílnum sínum á meðan hann var í Noregi. Á þeim tíma keypti hann mat fyrir hundinn sinn áður en hann reyndi að næra sjálfan sig.

Vildi frekar skulda fjármálastofnun en Jóni úti í bæ

Þegar afi bræðranna lést eftir löng veikindi árið 2017 var ákveðið að nú væri rétti tíminn til að fá Gísla aftur heim til Íslands og var flugmiði keyptur aðra leið. Gísli segist þarna hafa verið tilbúinn að takast á við sinn vanda. Fyrstu mánuðirnir gengu vel þangað til hann fór að umgangast gamla félaga og neyslan hófst aftur.

„Í gegnum allan þennan tíma var minn hugsunarháttur sá að mér væri alveg sama þó ég skuldi einhverjum banka, ég vildi bara ekki skulda einhverjum Jóni út í bæ. Þannig að ég safnaði mikið af innheimtu og einhverju rugli. Þegar ég varð átján þá hugsaði ég bara að nú mætti ég taka lán og maður maxaði út það sem maður gat,“ segir Gísli.

Nóg að eiga við fíknina

Þegar Gísli var orðinn edrú fór Daníel með bróður sínum til Umboðsmanns skuldara.

,,Þegar þú ert að takast á við andlegu hliðina þá ertu kannski ekki tilbúinn að fara í fjármálin þín líka. Þau fara bara svolítið forgörðum en þau safnast auðvitað upp á meðan,“ segir Daníel. Hann segir nógu erfitt að koma sér úr skuldavanda þegar maður er ekki líka að glíma við erfiða fíkn.

Gísli segir að í sínu tilfelli hafi auðvelt aðgengi að lánum skaðað hann mikið. Oft hafi hann verið undir áhrifum og glórulaus um hvað hann væri að gera þegar hann sótti um smálán.

,,Maður var kannski á einhverjum bar eftir miðnætti á laugardegi og maður gat bara sent SMS og þá var kominn 20 þúsund kall. Þetta gat maður svo gert aftur og aftur,“ segir Gísli.

Erfitt að eiga við smálánaskuldirnar

Daníel segir að þeir hafi hlotið aðstoð með fyrstu skrefin hjá Umboðsmanni skuldara og fengið yfirlit yfir skuldirnar. Síðan hafi Daníel ákveðið að taka verkefnið að sér og reyna að greiða úr greiðslu- og skuldavanda bróður síns.

Gísli segir að á þessum tímapunkti hafi hann verið að glíma við svo margt annað að honum hafi ekki fundist fjármálin skipta meginmáli. Þó hafi þau valdið honum kvíða og erfiðleikum.

Daníel bætir við að foreldrar þeirra og aðrir hafi talið að eina leiðin fyrir Gísla væri að fara í gjaldþrot. Daníel var því ekki sammála og var sannfærður um að hægt væri að semja um skuldirnar. Á þeim tímapunkti námu þær um þremur milljónum króna auk sekta sem höfðu fallið á Gísla. 

Daníel segir að sú upphæð hjómi kannski ekki há í dag en að hún hafi verið þungur baggi fyrir Gísla. Endalausar ítrekanir og greiðsluhótanir hafi torveldað bataferli bróður síns. 

Keyrðu um allan bæ

Smálán voru veigamikill hluti af skuldum Gísla en þau höfðu þrefaldast í verstu tilfellum.

,,Gísli hafði fengið greitt eitthvað um 320 þúsund frá smálánafyrirtækjunum áður en þau lokuðu á hann. Ef mig minnir rétt þá var þessi 300 þúsund kall á nokkrum mánuðum komin upp í rétt um milljón,“ segir Daníel.

Þarna voru þó einnig voru fleiri lán, skattaskuldir og sektir. Úr varð að Daníel keyrði með bróður sinn um allan bæ þar sem samið var um skuldir við lánadrottna og gerðar greiðsluáætlanir. Þetta var mikil lífsreynsla að sögn þeirra bræðra og var það mikill léttir þegar þessu var loks lokið.

Samningsstaða fólks sem tekur smálán oft betri en það heldur

Daníel sem var í laganámi á þessum tíma segir að námið hafi hjálpað honum að átta sig á því að bróðir sinn væri í mikið betri samningsstöðu en hann sjálfur hélt.

,,Smálánafyrirtæki eru ekki með himinháa vexti að ástæðulausu. Þau eru að lána fólki í veikri stöðu og hver sem er getur í raun fengið lánað með því að senda SMS.“

Daníel segir að ólíkt húsnæðislánum sem séu með mun lægri vexti sé ekkert veð að baki smálánum sem fyrirtækin geti gengið að ef ekki er greitt af láninu. Þess vegna þurfi vextirnir að vera háir.

Hann bætir við að í stöðu Gísla, sem átti ekki neitt á þessum tíma, hafi gjaldþrot ekki verið vænlegur kostur fyrir smálánafyrirtækin. Það myndi þýða að þau fengu ekki neitt upp í skuldirnar. Staða fólks sem skuldi smálán sé því oft betri en það geri sér grein fyrir.

„Okkur tókst að semja um alveg rosalega margt, þar á meðal þessi smálán. Ég held að Gísli hafi endað á að borga um 350 þúsund. Hann fær 300 þúsund að láni, það er i vanskilum í nokkur ár og hann endar á að borga samtals 350 þúsund svo við vorum mjög sáttir við þá niðurstöðu.“

Vilja sjá meiri fjármálafræðslu

„Ég er rosalega þakklátur fyrir þennan stuðning því þetta eru hlutir sem ég hvorki hef menntun í né reynslu á, eins og með fjármál og allt þetta. Þannig að ég er rosalega þakklátur fyrir þessa hjálp og þetta er stór ástæða fyrir því að ég er á þeim stað sem ég er í dag,“ segir Gísli.

Auk þess hafi stuðningur ömmu hans, sem hýsti hann endurgjaldslaust, verið honum ómetanlegur á meðan hann reyndi að koma undir sig fótunum.

„Hún gaf mér þvílíkt svigrúm og í raun og veru er hún ein af fáum manneskjum sem höfðu alltaf trú á því að þetta myndi takast og vildi styðja mig á meðan.“

Bræðurnir eru mjög ánægðir með lífið í dag og hefur samband þeirra styrkst mikið eftir þessa lífsreynslu. Gísli og Daníel eru sammála um að þeir hefðu viljað fá meiri fjármálafræðslu þegar þeir voru yngri og segjast ætla að tryggja að börn þeirra fái gott fjárhagslegt uppeldi.

Leitin að peningunum er framleitt af Umboðsmanni skuldara með stuðningi frá félagsmálaráðuneytinu.